Tủ Báo Cháy 2025: Hướng Dẫn Lắp Đặt & Bảo Trì Chi Tiết, An Toàn

Bạn đang lo lắng không biết hệ thống báo cháy của công trình đã lắp đúng chuẩn chưa?

Hay đang tìm cách bảo trì hệ thống hiện có để tránh báo động giả, mất kết nối, hỏng còi hoặc đầu báo?
Bài viết này sẽ giúp bạn:

Hiểu quy trình lắp đặt tủ báo cháy đúng kỹ thuật
Biết được vật tư cần thiết
Và nắm rõ các bước bảo trì, sửa chữa hệ thống báo cháy định kỳ
Tất cả đều cập nhật theo tiêu chuẩn PCCC mới nhất năm 2025.

1. Quy trình lắp đặt tủ báo cháy chuyên nghiệp

1.1 Khảo sát và thiết kế hệ thống báo cháy

Bước 1: Khảo sát công trình thực tế:

Trước khi lắp đặt, cần tiến hành khảo sát tổng thể hiện trạng công trình để:

Xác định vị trí đặt tủ báo cháy:
Vị trí nên dễ quan sát, gần lối thoát hiểm, không bị ảnh hưởng bởi nước, bụi, ánh nắng trực tiếp hoặc rung lắc.
Đánh giá số lượng & vị trí cần lắp đặt đầu báo cháy:
Gồm đầu báo khói, đầu báo nhiệt tùy theo tính chất khu vực (phòng kín, phòng máy, bếp, kho…).
Xác định vị trí thiết bị đầu ra:
Chuông, còi, đèn báo cháy phải được bố trí sao cho người dùng dễ thấy/nghe ở mọi khu vực.
Xác định vị trí nút nhấn khẩn cấp:
Nên được đặt gần cửa ra vào, hành lang chính và dễ tiếp cận trong tình huống khẩn cấp.

Bước 2: Thiết kế hệ thống báo cháy

Dựa trên dữ liệu khảo sát, tiến hành thiết kế sơ đồ hệ thống:

Phân bổ zone (khu vực giám sát):
Chia hệ thống thành từng vùng nhỏ (zone) tương ứng với các khu vực công trình.
Tính toán tải điện và dây dẫn:
Đảm bảo công suất của tủ và thiết bị không vượt quá giới hạn, dây dẫn phù hợp với khoảng cách và dòng tải.
Sơ đồ đi dây:
Thiết kế hệ thống đi dây tín hiệu và dây nguồn riêng biệt, tối ưu theo tiêu chuẩn.
Tuân thủ tiêu chuẩn PCCC hiện hành:
- TCVN 5738:2001 – Hệ thống báo cháy tự động: quy định về thiết kế, lắp đặt, kiểm tra và nghiệm thu hệ thống.
- QCVN 03:2019/BXD – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn cháy cho nhà và công trình dân dụng.

1.2 Chuẩn bị vật tư và dụng cụ lắp đặt

Việc chuẩn bị đầy đủ vật tư & thiết bị là bước quan trọng giúp quá trình thi công diễn ra suôn sẻ, không bị gián đoạn.

Vật tư cần thiết

✔️ Tủ báo cháy (loại thường hoặc địa chỉ) phù hợp với số zone/kênh giám sát.
✔️ Đầu báo cháy: Khói (dùng trong phòng kín, hành lang, văn phòng…); Nhiệt (dùng cho nhà bếp, phòng máy, khu vực sinh nhiệt).
✔️ Chuông báo cháy, đèn báo cháy, nút nhấn khẩn cấp (Dùng để người dân báo cháy thủ công trong trường hợp cần thiết.)
✔️ Dây cáp tín hiệu chống nhiễu (loại 2×0.5mm² trở lên), cáp nguồn phù hợp công suất, Ống luồn dây (PVC hoặc kim loại).
✔️ Ắc quy dự phòng đảm bảo hệ thống vẫn hoạt động khi mất điện lưới, phụ kiện đi kèm (băng keo điện, bulong, ốc vít)

Dụng cụ cần có

🔧 Dụng cụ cơ bản: tua vít, kìm, máy khoan, thang, đèn pin…
🔩 Thiết bị chuyên dụng: ampe kìm, máy đo điện, máy thử đầu báo, bút thử điện.
🪜 Dụng cụ an toàn: dây đeo an toàn, găng tay cách điện.

1.3 Lắp đặt hệ thống báo cháy

Thực hiện thi công lắp đặt theo sơ đồ đã thiết kế, đảm bảo đúng kỹ thuật và an toàn tuyệt đối:

Lắp tủ báo cháy trung tâm:

Gắn chắc chắn lên tường, ở vị trí khô ráo, không bị rung động.
Chiều cao nên từ 1.2 – 1.5m để dễ thao tác và kiểm tra.
Kiểm tra nguồn điện cấp ổn định, đấu nối đúng cực.

Lắp đặt đầu báo cháy:

Đầu báo khói:
Gắn ở trần, cách tường ít nhất 30cm, tránh gần quạt, máy lạnh.
Đầu báo nhiệt:
Lắp ở nơi có nhiệt độ cao, không đặt quá gần bếp lửa hay nơi dễ phát sinh hơi nóng giả.

Chuông và đèn báo cháy:

Gắn ở hành lang, nơi đông người qua lại.
Chiều cao phù hợp (2.2m – 2.5m), không bị vật cản che chắn.

Nút nhấn khẩn cấp:

Lắp tại các lối thoát hiểm, cửa ra vào, ở độ cao khoảng 1.2m để dễ sử dụng.

Đi dây & kết nối hệ thống:

- Đi dây âm tường, âm trần hoặc luồn ống gọn gàng.
- Tách biệt hoàn toàn dây tín hiệu và dây nguồn để tránh nhiễu điện.
- Đánh số đánh dấu từng đầu thiết bị để dễ kiểm tra & bảo trì sau này.

1.4 Kiểm tra & nghiệm thu hệ thống

Sau khi hoàn thành lắp đặt, tiến hành kiểm tra toàn bộ hệ thống để đảm bảo hoạt động ổn định trước khi bàn giao:

Kiểm tra chức năng của từng thiết bị:
- Kích hoạt đầu báo để kiểm tra chuông, còi, đèn có hoạt động đúng không.
- Kiểm tra khả năng phản hồi của nút nhấn khẩn cấp.
Kiểm tra ắc quy dự phòng:
Ngắt nguồn chính, quan sát hệ thống có hoạt động bằng nguồn phụ không.
Đo điện trở và kiểm tra tín hiệu đường dây:
Phát hiện sớm lỗi rò điện, đứt dây hoặc kết nối sai.
Nghiệm thu hệ thống:
Có sự tham gia của các bên liên quan: đơn vị thi công, tư vấn giám sát, chủ đầu tư và đại diện cơ quan PCCC (nếu cần).

2. Quy trình bảo trì tủ báo cháy định kỳ

Việc bảo trì tủ báo cháy định kỳ không chỉ giúp hệ thống hoạt động ổn định mà còn đảm bảo khả năng phát hiện cháy kịp thời, tránh những thiệt hại nghiêm trọng về tài sản và tính mạng. Dưới đây là các bước bảo trì chuẩn kỹ thuật:

2.1 Kiểm tra định kỳ (hàng tháng/hàng quý)

⏳ Tần suất: Hàng tháng (Kiểm tra nhanh toàn hệ thống) hoặc hàng quý (Kiểm tra chi tiết từng thành phần)
📌 Nội dung kiểm tra:

Tủ báo cháy trung tâm:

Kiểm tra nguồn điện cấp vào (220V) và nguồn ắc quy dự phòng.
Kiểm tra đèn tín hiệu, còi trong tủ, nút test, màn hình LCD (nếu có).
Đảm bảo không có báo lỗi, đèn fault hay zone báo hở mạch.

Đầu báo cháy:

Vệ sinh bằng chổi mềm hoặc khí nén (tránh dùng nước).
Kiểm tra độ nhạy bằng thiết bị test (spray hoặc máy chuyên dụng).
Thay mới nếu đầu báo bị ngả màu, mòn chân tiếp xúc, hoặc hết hạn sử dụng (thường sau 3–5 năm).

Chuông & đèn báo:

Kiểm tra âm thanh, ánh sáng có hoạt động bình thường không.
Thử kích hoạt báo cháy để xem phản ứng toàn hệ thống.

Dây dẫn:

Đảm bảo không có tình trạng rò điện, chập cháy, hở mạch.
Kiểm tra các mối nối có bị oxi hóa, lỏng lẻo hay không.

Nút ấn khẩn cấp

Nhấn thử và quan sát tín hiệu báo cháy hiển thị đúng trên tủ trung tâm.

2.2 Bảo dưỡng hệ thống báo cháy

Việc bảo dưỡng nên được thực hiện kỹ lưỡng theo đúng kỹ thuật, đảm bảo tuổi thọ hệ thống.

✅ Công việc bảo dưỡng bao gồm:

Vệ sinh toàn bộ thiết bị bằng khăn khô, khí nén, không dùng hóa chất.
Làm sạch tủ báo cháy: loại bỏ bụi trong bo mạch, khe tản nhiệt.
Siết lại bulong, ốc vít, mối nối dây trong hộp kỹ thuật hoặc tại các thiết bị.
Kiểm tra tình trạng ắc quy:
- Đo điện áp và dòng sạc.
- Thay mới nếu ắc quy bị phồng, rò điện, hoặc đã sử dụng trên 2–3 năm.
Đối với hệ thống báo cháy địa chỉ:
Chạy lại phần mềm cấu hình (nếu cần), kiểm tra địa chỉ thiết bị.

2.3 Sửa chữa hệ thống báo cháy

Dấu hiệu cần sửa chữa:

Tủ liên tục báo lỗi (zone fault, power fault…).
Đầu báo không phản ứng khi thử bằng thiết bị test.
Chuông/đèn không phát tín hiệu khi kích hoạt báo cháy.
Báo động giả liên tục dù không có cháy.

🔧 Quy trình xử lý sự cố:

Ngắt nguồn hệ thống trước khi sửa chữa để đảm bảo an toàn.
Kiểm tra nguyên nhân gây lỗi: dây tín hiệu, module, đầu báo hỏng…
Thay thế linh kiện bị lỗi bằng hàng chính hãng theo đúng model.
Chạy thử toàn bộ hệ thống sau khi sửa chữa.
Ghi chép đầy đủ vào sổ bảo trì, có xác nhận của người chịu trách nhiệm.

Hạng mục kiểm tra	Đã kiểm tra	Ghi chú
Tủ báo cháy – nguồn chính	☐
Tủ báo cháy – ắc quy dự phòng	☐
Đầu báo khói/nhiệt	☐	Vệ sinh / test độ nhạy
Chuông & đèn báo cháy	☐	Âm lượng / ánh sáng
Nút nhấn khẩn cấp	☐	Phản hồi đúng tín hiệu
Dây tín hiệu & dây nguồn	☐	Không hở/chập/cháy dây
Kiểm tra hệ thống sau sửa chữa	☐
Cập nhật sổ bảo trì	☐

3. Lưu ý quan trọng khi lắp đặt và bảo trì

Việc lắp đặt và bảo trì tủ báo cháy đòi hỏi phải tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định an toàn. Dưới đây là những lưu ý then chốt giúp đảm bảo hệ thống hoạt động hiệu quả, ổn định và tuân thủ pháp luật:

✅ Tuân thủ tiêu chuẩn PCCC:

TCVN 5738:2001– Hệ thống báo cháy tự động: quy định về thiết kế, lắp đặt, kiểm tra và nghiệm thu hệ thốn,
QCVN 03:2019/BXD– Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn cháy cho nhà và công trình dân dụng.
Ngoài ra, tùy vào từng loại công trình (chung cư, nhà xưởng, khách sạn, trung tâm thương mại…), có thể phải đáp ứng thêm các yêu cầu bổ sung do Cục PCCC hoặc địa phương quy định

👷‍♂️ Nên thuê đơn vị chuyên nghiệp để đảm bảo an toàn và đúng kỹ thuật.

Dù hệ thống báo cháy có thể trông đơn giản, nhưng việc đấu nối, cấu hình, kiểm tra và vận hành đòi hỏi kiến thức chuyên môn:

Đơn vị chuyên nghiệp sẽ đảm bảo:
- Thi công đúng kỹ thuật, đúng tiêu chuẩn PCCC.
- Cài đặt & cấu hình tủ báo cháy chính xác.
- Kiểm tra hệ thống toàn diện trước khi bàn giao.
- Cung cấp đầy đủ tài liệu nghiệm thu và hướng dẫn sử dụng.
Tự lắp đặt hoặc thuê thợ không chuyên có thể dẫn đến:
- Lỗi kết nối dây, hở mạch, báo động giả.
- Không phát hiện cháy khi có sự cố.
- Hệ thống bị từ chối khi kiểm định hoặc phạt hành chính.

Do đó, đầu tư vào đơn vị uy tín ngay từ đầu sẽ tiết kiệm chi phí sửa chữa và đảm bảo an toàn về sau.

⚡ Luôn ngắt nguồn điện trước khi bảo trì hoặc sửa chữa.

Tủ báo cháy sử dụng nguồn điện 220V và có ắc quy dự phòng, do đó khi thực hiện bảo trì hoặc sửa chữa cần ngắt hoàn toàn cả nguồn chính và nguồn phụ để tránh:

Chập điện hoặc gây cháy nổ.
Gây giật điện cho người thao tác.
Làm rối loạn tín hiệu hệ thống nếu rút phích giữa chừng.

Lưu ý: Khi ngắt điện cần ghi chú “Đang bảo trì” tại tủ điều khiển, tránh để người khác kích hoạt tủ trong lúc làm việc.

📝 Ghi chép đầy đủ lịch sử bảo trì, sửa chữa để theo dõi tình trạng hệ thống.

Việc lưu lại hồ sơ bảo trì là yêu cầu bắt buộc trong công tác quản lý hệ thống PCCC. Tài liệu này giúp:

Theo dõi tình trạng thiết bị theo thời gian: phát hiện sớm thiết bị hoạt động yếu, cần thay thế.
Dễ dàng đánh giá lại khi có sự cố xảy ra: cung cấp bằng chứng cho cơ quan chức năng.
Hỗ trợ công tác bảo hiểm và pháp lý: chứng minh hệ thống đã được kiểm tra định kỳ.

Thông tin cần ghi chép gồm:

Ngày thực hiện bảo trì/sửa chữa.
Danh sách thiết bị đã kiểm tra/thay thế.
Kết quả đánh giá hoạt động từng thiết bị.
Ký tên xác nhận của người thực hiện và đại diện quản lý tòa nhà.

Nên lưu trữ hồ sơ dạng bản giấy (đóng sổ) và bản mềm (Excel/PDF) để tiện tra cứu và trình báo khi cần.

4. Câu hỏi thường gặp (FAQ)

🔥 Tần suất bảo trì tủ báo cháy là bao lâu?

Việc bảo trì tủ báo cháy nên được thực hiện định kỳ hàng tháng hoặc hàng quý, tùy theo loại hệ thống và điều kiện môi trường sử dụng. Cụ thể:

Hệ thống nhỏ, ít thiết bị (dưới 10 đầu báo):
→ Có thể kiểm tra 3 tháng/lần, nếu môi trường sạch, ít bụi bẩn.
Hệ thống lớn, môi trường nhiều bụi hoặc ẩm ướt (kho, nhà xưởng):
→ Nên kiểm tra hàng tháng hoặc thậm chí hàng tuần tại một số điểm nhạy cảm.
Khi có dấu hiệu bất thường như báo động giả, tủ báo lỗi liên tục:
→ Cần kiểm tra ngay, không chờ tới kỳ bảo trì.

Ngoài ra, ắc quy và đầu báo cháy nên được thay mới định kỳ mỗi 2–5 năm tùy theo hãng sản xuất và tình trạng sử dụng.

🔥 Tôi có thể tự lắp đặt tủ báo cháy không?

Không nên. Dù bạn có kiến thức cơ bản về điện dân dụng, việc tự lắp đặt hệ thống báo cháy tiềm ẩn rất nhiều rủi ro, ví dụ:

Đấu dây sai kỹ thuật → hệ thống không hoạt động hoặc báo giả liên tục.
Không tuân thủ tiêu chuẩn PCCC → công trình không được nghiệm thu, bị xử phạt hành chính.
Không tính toán đúng số lượng zone, tải điện, đầu báo → tủ hoạt động quá tải, giảm tuổi thọ.
Không test hệ thống đúng cách → không phát hiện lỗi tiềm ẩn.

Hệ thống báo cháy là một phần của an toàn tính mạng, nên tốt nhất hãy thuê đơn vị thi công chuyên nghiệp, có chứng chỉ PCCC, kinh nghiệm và hỗ trợ bảo hành.

🔥 Điều gì xảy ra nếu không bảo trì tủ báo cháy?

Nếu không thực hiện bảo trì đúng cách và đúng thời gian, bạn có thể gặp các rủi ro sau:

Báo động giả thường xuyên: gây phiền phức, làm người dùng mất cảnh giác.
Đầu báo mất độ nhạy: do bám bụi, côn trùng, hoặc hỏng hóc không được phát hiện.
Ắc quy cạn điện hoặc hỏng: tủ sẽ không hoạt động khi mất điện lưới, mất chức năng cảnh báo.
Tủ báo cháy lỗi ngầm: có thể im lặng khi xảy ra sự cố thật sự, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.

Ngoài ra, nếu cơ quan chức năng (PCCC) kiểm tra định kỳ và phát hiện hệ thống không được bảo trì đúng quy trình, công trình có thể bị: