Kiểm tra PCCC học viện định kỳ: Checklist & quy trình

Trong môi trường giáo dục, đặc biệt là tại các học viện, việc đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy (PCCC) là nhiệm vụ hàng đầu. Kiểm tra PCCC học viện định kỳ không chỉ giúp phát hiện sớm các nguy cơ tiềm ẩn mà còn đảm bảo hệ thống phòng cháy hoạt động hiệu quả khi có sự cố xảy ra. Bài viết dưới đây Safe365 sẽ hướng dẫn bạn quy trình kiểm tra PCCC học viện, checklist chi tiết, cách xây dựng lịch kiểm tra, ghi biên bản cũng như bảo trì hệ thống ứng phó một cách khoa học và hiệu quả.

Table of Contents

1. Tại sao cần kiểm tra PCCC học viện định kỳ?

1.1. Bảo vệ tính mạng và tài sản

Mỗi ngày, tại học viện có hàng trăm đến hàng ngàn sinh viên, giảng viên sinh hoạt và làm việc. Việc kiểm tra PCCC học viện định kỳ giúp:

Phát hiện sớm các nguy cơ cháy nổ tiềm ẩn từ hệ thống điện, thiết bị xuống cấp, vật liệu dễ cháy…
Đảm bảo hệ thống chữa cháy luôn trong trạng thái sẵn sàng hoạt động.
Giảm thiểu thiệt hại nếu xảy ra sự cố, bảo vệ tài sản và con người một cách tối đa.

1.2. Đáp ứng yêu cầu pháp lý và kiểm tra của cơ quan chức năng

Theo quy định của Luật Phòng cháy và chữa cháy, tất cả các cơ sở giáo dục đều bắt buộc phải:

Tổ chức kiểm tra PCCC định kỳ
Lưu trữ biên bản kiểm tra, hồ sơ bảo trì hệ thống PCCC
Sẵn sàng cung cấp giấy tờ khi cơ quan chức năng kiểm tra đột xuất

Việc không thực hiện đúng quy trình kiểm tra PCCC học viện có thể dẫn đến:

Bị xử phạt hành chính
Đình chỉ hoạt động nếu phát hiện vi phạm nghiêm trọng
Mất uy tín với phụ huynh và sinh viên

1.3. Nâng cao nhận thức và kỹ năng PCCC cho toàn học viện

Thông qua việc kiểm tra PCCC học viện định kỳ, các bộ phận trong nhà trường sẽ có cơ hội:

Tổ chức các buổi huấn luyện kỹ năng sử dụng thiết bị chữa cháy
Diễn tập thoát nạn, ứng phó sự cố giả định
Tăng cường sự phối hợp giữa các đơn vị khi xảy ra tình huống khẩn cấp

Việc này không chỉ nâng cao năng lực phản ứng nhanh mà còn giúp mỗi cá nhân có ý thức hơn trong việc phòng chống cháy nổ ngay từ đầu.

1.4. Phát hiện và xử lý kịp thời các thiết bị hư hỏng

Hệ thống PCCC nếu không được kiểm tra định kỳ sẽ:

Dễ bị hư hỏng âm thầm (bình chữa cháy xì gas, hệ thống báo cháy không hoạt động…)
Xuống cấp theo thời gian mà không được phát hiện

Kiểm tra PCCC học viện giúp sàng lọc, sửa chữa hoặc thay thế kịp thời các thiết bị không đạt tiêu chuẩn, đảm bảo khả năng phản ứng khi cần.

1.5. Góp phần xây dựng môi trường học tập an toàn, chuyên nghiệp

Một học viện có hệ thống PCCC hoạt động hiệu quả, có kế hoạch kiểm tra rõ ràng sẽ:

Tạo được niềm tin với phụ huynh và sinh viên
Thể hiện sự chuyên nghiệp trong công tác quản lý cơ sở vật chất
Hạn chế rủi ro ảnh hưởng đến hoạt động đào tạo, thi cử, nghiên cứu

2. Checklist kiểm tra PCCC học viện đầy đủ và chi tiết

2.1. Hệ thống báo cháy tự động

✅ Trung tâm báo cháy:

Kiểm tra màn hình hiển thị, đèn báo, còi kêu có hoạt động không
Kiểm tra các ngõ ra, ngõ vào, nguồn điện AC và DC
Thử nút nhấn khẩn cấp tại các vị trí

✅ Đầu báo khói – nhiệt:

Đảm bảo không bị bụi bẩn, vật cản che khuất
Thử nghiệm bằng khói hoặc thiết bị giả lập để kiểm tra độ nhạy
Ghi nhận tín hiệu truyền về trung tâm

✅ Còi và đèn báo cháy:

Âm thanh đủ lớn (trên 85dB trong phạm vi 3m)
Đèn nhấp nháy đồng bộ với còi
Bố trí đúng vị trí, không bị che khuất

✅ Bộ lưu điện:

Kiểm tra dung lượng pin, thời gian duy trì tối thiểu 24 giờ chờ + 5 phút báo động
Thay pin nếu có dấu hiệu hư hỏng hoặc hết hạn sử dụng

2.2. Hệ thống chữa cháy (nội bộ và tự động)

✅ Bình chữa cháy xách tay:

Đủ số lượng theo diện tích – khu vực sử dụng
Đặt đúng vị trí dễ thấy, không bị cản trở
Kiểm tra đồng hồ áp suất, niêm phong còn nguyên vẹn
Không quá hạn sử dụng (>12 tháng kể từ kiểm tra gần nhất)

✅ Hệ thống chữa cháy vách tường:

Thử mở van cấp nước, kiểm tra áp lực
Vòi và lăng phun không rò rỉ, dễ thao tác
Vòi cuộn gọn, không bị gãy gập

✅ Máy bơm PCCC:

Chạy thử bằng điện và dầu (nếu có)
Kiểm tra relay, tiếp điểm, hoạt động tự động
Đảm bảo thời gian khởi động ≤10 giây

✅ Sprinkler – hệ thống chữa cháy tự động:

Đầu phun không bị bụi bẩn, han gỉ
Áp lực nước ổn định, không rò rỉ đường ống
Kiểm tra hệ thống van báo động, kiểm tra đồng hồ áp suất

2.3. Thiết bị đèn chiếu sáng, chỉ dẫn thoát nạn

✅ Đèn exit:

Luôn sáng khi có điện, chuyển sang pin khi mất điện
Kiểm tra pin sạc, thời gian duy trì >2 giờ
Biểu tượng rõ ràng, đúng chiều thoát hiểm

✅ Đèn sự cố:

Tự động bật khi mất điện
Chiếu sáng đủ mạnh, hoạt động liên tục
Thử bật tắt nguồn điện để kiểm tra chuyển mạch

✅ Biển chỉ dẫn:

Gắn ở độ cao phù hợp, hướng thoát hiểm rõ ràng
Không bị bong tróc, phai màu
Đủ số lượng theo từng tầng/lối đi

2.4. Kiểm tra khu vực nguy cơ cao

✅ Phòng thí nghiệm, phòng máy chủ:

Trang bị bình chữa cháy khí CO₂ hoặc bột khô
Có thiết bị phát hiện sớm cháy do điện
Tắt thiết bị không cần thiết ngoài giờ hành chính

✅ Nhà ăn, căng tin:

Kiểm tra hệ thống hút khói, ngắt gas tự động
Có chăn chữa cháy, bình chữa cháy phù hợp (loại B)
Không để vật dễ cháy gần bếp, ổ điện

✅ Kho chứa:

Không chất hàng sát trần, đèn
Có cảm biến nhiệt/smoke và bình chữa cháy phù hợp
Đảm bảo khoảng cách lưu thông giữa các lối đi

3. Xây dựng lịch kiểm tra PCCC học viện định kỳ

3.1. Kiểm tra hàng tuần

Mục đích: Phát hiện sớm các lỗi nhỏ, tránh để kéo dài gây nguy hiểm.
Nội dung kiểm tra:
- Kiểm tra trực quan bình chữa cháy tại các hành lang, phòng học.
- Kiểm tra đèn thoát hiểm có còn hoạt động hay không.
- Kiểm tra tủ điện và các thiết bị điện công cộng.
Thực hiện bởi: Nhân viên bảo trì cơ sở vật chất hoặc đội PCCC nội bộ.

Việc kiểm tra PCCC học viện hàng tuần giúp ngăn chặn sự xuống cấp hoặc hư hỏng bất ngờ của thiết bị PCCC.

3.2. Kiểm tra hàng tháng

Mục đích: Rà soát chi tiết hơn về hiệu quả và tình trạng hoạt động của các thiết bị.
Nội dung kiểm tra:
- Kiểm tra đầy đủ hệ thống báo cháy (đầu báo khói, trung tâm báo cháy).
- Kiểm tra các van nước, vòi chữa cháy, hộp cứu hỏa.
- Kiểm tra hệ thống cấp điện cho thiết bị PCCC.
Lập biên bản ghi nhận kết quả kiểm tra.

Hàng tháng, kiểm tra PCCC học viện nên có sự tham gia giám sát của lãnh đạo phòng hành chính hoặc an ninh nội bộ để đảm bảo tính nghiêm túc và minh bạch.

3.3. Kiểm tra hàng quý (3 tháng/lần)

Mục đích: Tổng kiểm tra đồng bộ các khu vực trọng điểm, nhất là nơi có nguy cơ cháy cao.
Nội dung kiểm tra:
- Rà soát toàn bộ hệ thống thiết bị PCCC trong các khu vực: giảng đường, ký túc xá, phòng máy chủ, phòng thí nghiệm…
- Kiểm tra hiệu suất hoạt động của hệ thống chữa cháy tự động (nếu có).
- Đánh giá, tổng hợp và đề xuất bảo trì, thay thế thiết bị hỏng.

Lịch kiểm tra PCCC học viện hàng quý thường đi kèm với kế hoạch báo cáo nội bộ và gửi lên ban giám hiệu hoặc ban chỉ huy PCCC cấp trên.

3.4. Kiểm tra định kỳ 6 tháng/lần

Mục đích: Đánh giá tổng quan hệ thống và xử lý các thiết bị có nguy cơ hư hỏng, hết hạn sử dụng.
Nội dung kiểm tra:
- Thay thế hoặc nạp lại bình chữa cháy đã hết hạn, mất áp.
- Vệ sinh và bảo trì các cảm biến, trung tâm báo cháy.
- Rà soát hồ sơ kiểm tra, đánh giá sự tuân thủ lịch bảo trì.

Định kỳ 6 tháng/lần, kiểm tra PCCC học viện nên có sự phối hợp giữa ban quản lý tòa nhà, đội bảo trì kỹ thuật và phòng PCCC chuyên trách.

3.5. Kiểm tra toàn diện hàng năm

Mục đích: Tổng rà soát, diễn tập và đánh giá toàn bộ công tác PCCC trong năm.
Nội dung kiểm tra:
- Tổ chức diễn tập phương án chữa cháy và cứu nạn cứu hộ với sự tham gia của sinh viên, cán bộ giảng viên.
- Tổng kiểm tra toàn bộ hệ thống thiết bị, hạ tầng PCCC.
- Lập báo cáo, đánh giá lại toàn bộ kế hoạch kiểm tra PCCC học viện trong năm.
- Gửi báo cáo cho cơ quan PCCC địa phương để chuẩn bị cho các đợt thanh tra hoặc thẩm định an toàn.

Hàng năm, việc kiểm tra PCCC học viện nên kết hợp cả lý thuyết và thực hành để đảm bảo mọi người đều có kỹ năng và kiến thức ứng phó khi có tình huống xảy ra.

4. Hướng dẫn lập biên bản kiểm tra PCCC học viện

4.1. Mục đích của biên bản kiểm tra PCCC

Ghi nhận kết quả kiểm tra thực tế các hạng mục PCCC.
Làm cơ sở để khắc phục các điểm chưa đạt yêu cầu.
Làm bằng chứng cho việc học viện đã thực hiện trách nhiệm kiểm tra PCCC định kỳ theo quy định pháp luật.
Là tài liệu bắt buộc khi đoàn kiểm tra của Cảnh sát PCCC đến làm việc.

4.2. Nội dung bắt buộc trong biên bản kiểm tra PCCC học viện

Thông tin chung:
- Tên học viện, địa điểm kiểm tra.
- Thời gian và ngày thực hiện kiểm tra.
- Tên đoàn kiểm tra hoặc người thực hiện kiểm tra nội bộ.
- Thành phần tham dự (đại diện học viện, đội PCCC cơ sở, ban quản lý tòa nhà…).
Nội dung kiểm tra:
- Từng hạng mục như hệ thống báo cháy, bình chữa cháy, lối thoát hiểm, đèn báo, hệ thống chữa cháy tự động, tủ điện…
- Trạng thái của từng hạng mục: Đạt/Yêu cầu khắc phục.
Đánh giá tổng thể:
- Học viện có tuân thủ quy định không?
- Có tồn tại nguy cơ mất an toàn nào không?
- Đề xuất biện pháp cải thiện.
Kiến nghị – hướng xử lý:
- Danh sách các hạng mục cần khắc phục.
- Thời hạn hoàn thành.
- Người/đơn vị chịu trách nhiệm xử lý.
Chữ ký xác nhận:
- Đại diện đoàn kiểm tra.
- Đại diện học viện (ban giám hiệu hoặc người có thẩm quyền).
- Đóng dấu nếu là biên bản chính thức gửi cơ quan chức năng.

5. Bảo trì hệ thống PCCC trong học viện

5.1. Bảo trì hệ thống báo cháy tự động

Hệ thống báo cháy tự động đóng vai trò phát hiện sớm nguy cơ cháy nổ. Do đó, việc bảo trì cần được tiến hành định kỳ.

Các bước bảo trì gồm:

Vệ sinh đầu báo khói, đầu báo nhiệt: Loại bỏ bụi bẩn và mạng nhện, tránh gây lỗi cảnh báo giả.
Kiểm tra trung tâm báo cháy: Đảm bảo các tín hiệu đầu vào và đầu ra hoạt động bình thường.
Kiểm tra nguồn điện và pin dự phòng: Thay pin nếu yếu, đảm bảo hệ thống hoạt động kể cả khi mất điện.
Chạy thử hệ thống: Mô phỏng tình huống cháy để kiểm tra khả năng phản hồi của hệ thống báo cháy.

Việc này nên được lồng ghép vào lịch kiểm tra PCCC học viện hàng quý hoặc 6 tháng/lần để đảm bảo hiệu quả.

5.2. Bảo trì bình chữa cháy xách tay

Bình chữa cháy là thiết bị dễ hư hỏng nếu không được bảo quản đúng cách. Một số bình có thể mất áp suất, bị rò rỉ hoặc hết hạn sử dụng.

Các bước bảo trì bình chữa cháy:

Kiểm tra đồng hồ áp suất: Đảm bảo kim nằm trong vùng xanh.
Lau chùi vỏ bình, kiểm tra tem bảo trì: Loại bỏ gỉ sét và dán tem mới sau mỗi lần bảo trì.
Lắc nhẹ bình bột (nếu là bình bột): Tránh tình trạng bột bị vón cục.
Nạp lại hoặc thay thế bình khi cần thiết: Theo hướng dẫn của nhà sản xuất hoặc đơn vị bảo trì.

Việc kiểm tra và bảo trì bình chữa cháy nên lặp lại mỗi 3–6 tháng trong kế hoạch kiểm tra PCCC học viện định kỳ.

5.3. Bảo trì hệ thống chữa cháy tự động (sprinkler, bơm, đường ống)

Nếu học viện được trang bị hệ thống chữa cháy tự động như sprinkler hoặc hệ thống bơm nước chữa cháy, công tác bảo trì càng cần nghiêm ngặt hơn.

Cần thực hiện:

Xả thử van kiểm tra: Đảm bảo nước phun ra đều và mạnh.
Kiểm tra bơm chữa cháy: Đảm bảo bơm khởi động tự động khi có cháy.
Kiểm tra đường ống và vòi phun: Không bị rò rỉ, nghẹt hoặc gãy hỏng.
Thử nghiệm vận hành định kỳ: Chạy thử toàn bộ hệ thống mỗi 6 tháng – 1 năm.

Đây là phần không thể thiếu trong kế hoạch kiểm tra PCCC học viện toàn diện.

5.4. Bảo trì đèn thoát hiểm và chỉ dẫn hướng dẫn

Đèn thoát hiểm và biển chỉ dẫn giúp người trong học viện di chuyển đúng hướng khi xảy ra sự cố. Thiết bị này cần được kiểm tra và bảo trì định kỳ.

Các hạng mục bảo trì:

Kiểm tra hoạt động của đèn: Đảm bảo đèn sáng trong điều kiện mất điện.
Thay pin hoặc bộ lưu điện: Khi pin yếu hoặc bị chai.
Đảm bảo biển chỉ dẫn không bị mờ, bong tróc: Thay mới khi cần thiết.

5.5. Bảo trì lối thoát hiểm và thiết bị hỗ trợ sơ tán

Ngoài hệ thống kỹ thuật, học viện cần đảm bảo các lối thoát nạn luôn sẵn sàng và thông thoáng.

Công việc cần làm:

Kiểm tra cửa thoát hiểm: Cửa dễ mở, không bị kẹt, không khóa trái.
Làm sạch hành lang, cầu thang thoát hiểm: Không để vật cản, rác hoặc đồ dùng chắn lối.
Bảo trì hệ thống loa phát thanh PCCC (nếu có): Đảm bảo phát thông báo rõ ràng khi có cháy.

6. Một số lưu ý khi kiểm tra PCCC học viện

6.1. Phân công rõ ràng trách nhiệm kiểm tra

Mỗi khu vực trong học viện (giảng đường, ký túc xá, thư viện, khu hành chính…) nên có người phụ trách PCCC riêng.
Việc phân công giúp quá trình kiểm tra PCCC học viện diễn ra nhanh chóng, chính xác và có người chịu trách nhiệm cụ thể khi phát hiện sự cố.

6.2. Chuẩn bị đầy đủ checklist và thiết bị trước khi kiểm tra

Checklist phải được cập nhật mới nhất theo quy định của cơ quan chức năng.
Thiết bị như máy đo điện, máy test báo cháy, phiếu kiểm tra cần chuẩn bị sẵn sàng để đảm bảo tính chính xác.

6.3. Kiểm tra vào thời điểm ít người qua lại

Nên tiến hành kiểm tra ngoài giờ học hoặc vào cuối tuần để không làm gián đoạn hoạt động của học viện.
Tránh gây ảnh hưởng đến giảng dạy và sinh hoạt của sinh viên.

6.4. Không bỏ sót các khu vực nguy cơ cao

Các phòng kỹ thuật, phòng máy, nhà kho, nhà ăn, nơi chứa hóa chất (nếu có)… thường có nguy cơ cháy cao.
Đây là những điểm cần kiểm tra kỹ lưỡng nhất trong kế hoạch kiểm tra PCCC học viện.

6.5. Lưu trữ biên bản và ảnh chụp hiện trạng

Sau mỗi đợt kiểm tra, biên bản phải được lưu trữ cẩn thận, đầy đủ chữ ký.
Nên chụp ảnh hiện trạng trước và sau khi khắc phục lỗi để phục vụ công tác báo cáo và kiểm tra đột xuất từ cơ quan chức năng.

6.6. Luôn có phương án xử lý tình huống khẩn cấp

Ngoài kiểm tra thiết bị, cần đảm bảo đội PCCC nội bộ được huấn luyện định kỳ để biết cách ứng phó khi có cháy xảy ra.
Có sơ đồ thoát hiểm rõ ràng, hướng dẫn sử dụng bình chữa cháy ở các vị trí dễ thấy.

6.7. Kết hợp diễn tập và tuyên truyền

Kiểm tra không nên chỉ là hoạt động kỹ thuật mà cần kết hợp tuyên truyền nhận thức PCCC cho cán bộ, sinh viên.
Tổ chức các buổi diễn tập giúp toàn học viện nâng cao khả năng phản ứng khi có sự cố thực tế.

6.8. Thường xuyên cập nhật quy định PCCC mới

Luật PCCC và các tiêu chuẩn kỹ thuật có thể thay đổi theo thời gian.
Người phụ trách kiểm tra PCCC học viện cần nắm rõ các quy định mới nhất để áp dụng đúng và tránh sai phạm.

7. Kết luận

Kiểm tra PCCC học viện không chỉ là trách nhiệm bắt buộc mà còn là giải pháp thiết yếu nhằm bảo vệ an toàn tính mạng và tài sản cho hàng ngàn sinh viên, giảng viên. Việc xây dựng checklist kiểm tra, tổ chức lịch định kỳ, lập biên bản chi tiết và thực hiện bảo trì nghiêm túc sẽ giúp hệ thống PCCC hoạt động hiệu quả trong mọi tình huống.

Hãy biến công tác kiểm tra PCCC học viện trở thành thói quen và trách nhiệm chung của toàn bộ cán bộ, sinh viên để xây dựng một môi trường học tập an toàn và bền vững.