Mức phạt vi phạm PCCC tại cảng thủy & kho hàng

Phòng cháy chữa cháy (PCCC) là yếu tố sống còn trong việc đảm bảo an toàn tại các cảng thủy và kho hàng – nơi thường xuyên diễn ra các hoạt động bốc xếp, lưu trữ và vận chuyển hàng hóa dễ cháy nổ. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều chủ đầu tư, doanh nghiệp chưa tuân thủ nghiêm các quy định PCCC, dẫn đến nhiều sự cố nghiêm trọng, gây thiệt hại lớn về người và tài sản. Bài viết này Safe365 sẽ phân tích chi tiết mức phạt PCCC cảng thủy, quy định hiện hành, và những lưu ý quan trọng để tránh vi phạm pháp luật.

1. Tầm quan trọng của PCCC tại cảng thủy và kho hàng

1.1. Cảng thủy – điểm trung chuyển hàng hóa có nguy cơ cháy cao

Cảng thủy nội địa và cảng biển là nơi diễn ra các hoạt động vận chuyển, bốc xếp, lưu trữ hàng hóa với quy mô lớn mỗi ngày. Đặc biệt, các loại hàng hóa như:

• Hóa chất, xăng dầu, dung môi dễ cháy.

• Gỗ, giấy, bao bì, vải vóc.

• Thiết bị điện tử, hàng công nghiệp nặng…

là những vật liệu cực kỳ dễ bắt lửa khi gặp tia lửa điện, nhiệt độ cao hoặc sự cố kỹ thuật. Nếu không có hệ thống PCCC đạt chuẩn, nguy cơ xảy ra cháy nổ tại cảng là rất cao.

1.2. Kho hàng – nơi lưu trữ tài sản hàng trăm tỷ đồng

Kho hàng không chỉ chứa lượng lớn hàng hóa có giá trị cao, mà còn thường được xây dựng thành hệ thống khép kín, khó tiếp cận từ bên ngoài khi xảy ra sự cố. Nếu cháy nổ xảy ra trong kho:

• Lửa lan rất nhanh do đặc tính kín gió.

• Hệ thống chữa cháy không đủ công suất sẽ không thể kiểm soát.

• Thiệt hại tài sản có thể lên đến hàng chục, thậm chí hàng trăm tỷ đồng.

1.3. Thiệt hại do cháy nổ là rất nghiêm trọng

Một vụ cháy dù nhỏ tại cảng thủy hoặc kho hàng cũng có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng:

• Thiệt hại về người: Cháy trong không gian kín, thiếu lối thoát nạn có thể gây tử vong hàng loạt.

• Thiệt hại về tài sản: Hàng hóa, máy móc, phương tiện bị phá hủy hoàn toàn.

• Gián đoạn chuỗi cung ứng: Mất uy tín với đối tác, ảnh hưởng đến hợp đồng và chuỗi vận hành.

• Xử phạt hành chính hoặc hình sự: Mức phạt PCCC cảng thủy cao, có thể đi kèm đình chỉ hoạt động, thậm chí khởi tố.

1.4. Trách nhiệm pháp lý và đạo đức của doanh nghiệp

Tuân thủ quy định PCCC không chỉ để tránh bị phạt PCCC cảng thủy, mà còn là trách nhiệm đạo đức và xã hội của doanh nghiệp. Việc đầu tư đúng vào hệ thống PCCC thể hiện tầm nhìn, sự chuyên nghiệp và uy tín lâu dài của đơn vị trong ngành logistics, vận tải và lưu trữ hàng hóa.

1.5. Đáp ứng yêu cầu kiểm tra của cơ quan chức năng

Cảng thủy và kho hàng là đối tượng kiểm tra định kỳ, đột xuất của lực lượng Cảnh sát PCCC. Nếu không đảm bảo an toàn, doanh nghiệp có thể bị:

• Xử phạt hàng chục triệu đồng.

• Đình chỉ hoạt động tạm thời hoặc vĩnh viễn.

• Công bố công khai vi phạm lên cổng thông tin của Bộ Công an.

Việc chủ động đầu tư PCCC giúp doanh nghiệp vượt qua kiểm tra dễ dàng, tránh rủi ro pháp lý và đảm bảo hoạt động thông suốt.

2. Quy định pháp luật về PCCC trong cảng thủy

2.1. Căn cứ pháp lý

Các quy định pháp luật về PCCC trong lĩnh vực cảng thủy được quy định chủ yếu tại:

• Luật Phòng cháy và chữa cháy năm 2001, sửa đổi bổ sung năm 2013.

• Nghị định 136/2020/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật PCCC.

• Nghị định 144/2021/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội, phòng cháy chữa cháy.

• Thông tư 149/2020/TT-BCA của Bộ Công an hướng dẫn chi tiết về kiểm định, bảo trì hệ thống PCCC.

Các văn bản này quy định rõ trách nhiệm, nghĩa vụ của chủ đầu tư, đơn vị vận hành cảng thủy, và điều kiện bắt buộc để đảm bảo không bị phạt PCCC cảng thủy.

2.2. Các yêu cầu bắt buộc đối với cảng thủy

a) Thẩm duyệt thiết kế hệ thống PCCC

Trước khi xây dựng hoặc cải tạo cảng thủy, chủ đầu tư bắt buộc phải lập hồ sơ thẩm duyệt thiết kế hệ thống PCCC và được cơ quan công an PCCC phê duyệt. Thiết kế phải phù hợp với tính chất nguy hiểm cháy nổ của từng khu vực lưu trữ, trung chuyển.

b) Nghiệm thu hệ thống PCCC

Sau khi thi công xong, hệ thống PCCC phải được nghiệm thu, kiểm định đầy đủ trước khi đưa vào hoạt động. Vi phạm điều này là một trong những lỗi bị xử phạt PCCC cảng thủy cao nhất.

c) Trang bị phương tiện chữa cháy

Cảng thủy phải được trang bị đầy đủ thiết bị chữa cháy theo đúng quy định, bao gồm:

• Bình chữa cháy cầm tay (bột, CO₂, foam…)

• Hệ thống chữa cháy tự động (sprinkler, bọt…)

• Vòi phun nước, trụ nước cứu hỏa.

• Máy bơm chữa cháy độc lập.

• Hệ thống báo cháy tự động, còi hú, đèn báo thoát hiểm.

d) Thành lập lực lượng PCCC cơ sở

Mỗi cảng thủy đều phải có đội PCCC cơ sở với số lượng phù hợp, được huấn luyện và cấp chứng nhận đào tạo PCCC định kỳ ít nhất mỗi năm một lần.

e) Lập hồ sơ quản lý và phương án chữa cháy

Doanh nghiệp phải xây dựng hồ sơ quản lý PCCC, bao gồm:

• Danh mục trang thiết bị PCCC.

• Sơ đồ thoát hiểm.

• Phương án chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ.

• Kế hoạch diễn tập PCCC hàng năm.

2.3. Các nghĩa vụ thường xuyên

Ngoài các điều kiện ban đầu, doanh nghiệp cần thực hiện:

• Kiểm tra định kỳ hệ thống PCCC (ít nhất 6 tháng/lần).

• Bảo dưỡng thiết bị chữa cháy đúng lịch trình.

• Tổ chức diễn tập PCCC, phối hợp với cơ quan chức năng để xử lý tình huống giả định.

• Lưu trữ hồ sơ kiểm tra, bảo dưỡng, huấn luyện nhân sự để phục vụ công tác thanh tra, kiểm tra bất ngờ.

Nếu không thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ này, nguy cơ bị phạt PCCC cảng thủy là rất cao, đặc biệt trong bối cảnh lực lượng chức năng đang tăng cường giám sát sau các vụ cháy lớn gần đây.

2.4. Trách nhiệm của người đứng đầu

Theo quy định, người đứng đầu cơ sở (giám đốc, chủ cảng, quản lý kho…) chịu trách nhiệm toàn diện về việc tuân thủ các quy định PCCC tại đơn vị mình. Nếu xảy ra vi phạm, họ sẽ là người bị xử lý hành chính, thậm chí có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.

Vì vậy, việc nắm rõ và thực thi đầy đủ các quy định pháp luật không chỉ giúp doanh nghiệp vận hành ổn định mà còn tránh được mức phạt PCCC cảng thủy cao, ảnh hưởng đến uy tín và hoạt động kinh doanh lâu dài.

3. Mức phạt PCCC cảng thủy khi vi phạm quy định

3.1. Các hành vi vi phạm phổ biến

Các hành vi vi phạm về PCCC tại cảng thủy thường gặp bao gồm:

• Không có hồ sơ thẩm duyệt thiết kế hệ thống PCCC.

• Không nghiệm thu hệ thống PCCC trước khi đưa vào sử dụng.

• Không trang bị đầy đủ phương tiện chữa cháy theo quy định.

• Không thành lập hoặc duy trì đội PCCC cơ sở.

• Không tổ chức huấn luyện nghiệp vụ PCCC định kỳ cho nhân viên.

• Không xây dựng hoặc không triển khai phương án chữa cháy và thoát nạn.

• Sử dụng thiết bị PCCC đã hết hạn, không đạt tiêu chuẩn.

• Che chắn, cản trở lối thoát hiểm, lối thoát nạn.

• Không thực hiện bảo trì, bảo dưỡng hệ thống PCCC định kỳ.

• Cản trở hoặc không chấp hành việc kiểm tra PCCC của cơ quan chức năng.

3.2. Mức xử phạt cụ thể theo Nghị định 144/2021/NĐ-CP

Theo Nghị định số 144/2021/NĐ-CP của Chính phủ, các hành vi vi phạm quy định về PCCC tại cảng thủy sẽ bị xử phạt như sau:

Đặc biệt, trong trường hợp vi phạm dẫn đến cháy nổ gây thiệt hại nghiêm trọng, cơ quan chức năng có thể:

• Đình chỉ hoạt động một phần hoặc toàn bộ khu vực cảng/kho hàng.

• Thu hồi giấy phép hoạt động có thời hạn.

• Xử lý hình sự theo Điều 313 – Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017), với mức án tù từ 1 đến 12 năm tù, tùy theo mức độ thiệt hại.

3.3. Lưu ý về tình tiết tăng nặng

Mức phạt PCCC cảng thủy có thể tăng nặng nếu:

• Vi phạm nhiều lần, tái phạm sau khi đã bị xử phạt.

• Không khắc phục hậu quả sau khi bị lập biên bản vi phạm.

• Để xảy ra cháy nổ nghiêm trọng do lỗi chủ quan, cố ý hoặc thiếu trách nhiệm.

• Cảng hoặc kho hàng có nguy cơ cao như chứa xăng dầu, hóa chất, vật liệu dễ cháy nổ.

4. Vì sao doanh nghiệp thường xuyên vi phạm PCCC?

4.1. Thiếu kiến thức pháp luật về PCCC

Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, không nắm vững hoặc thậm chí không biết đến các quy định cụ thể trong Luật PCCC, Nghị định 136/2020/NĐ-CP hay Nghị định 144/2021/NĐ-CP. Điều này dẫn đến việc áp dụng sai hoặc không áp dụng các biện pháp cần thiết, khiến nguy cơ vi phạm tăng cao.

4.2. Tư duy chủ quan, xem nhẹ nguy cơ cháy nổ

Nhiều chủ cảng hoặc kho hàng cho rằng hệ thống đã hoạt động lâu năm, chưa từng xảy ra sự cố nên không cần đầu tư thêm hoặc bảo trì thường xuyên. Sự chủ quan này khiến hệ thống PCCC xuống cấp, không còn hiệu quả, và khi xảy ra sự cố thì thiệt hại là rất lớn.

4.3. Cắt giảm chi phí đầu tư hệ thống PCCC

Việc đầu tư hệ thống PCCC hiện đại đạt chuẩn tốn khá nhiều chi phí ban đầu. Để tiết kiệm ngân sách, một số doanh nghiệp đã bỏ qua các yêu cầu bắt buộc như:

• Không thẩm duyệt thiết kế PCCC.

• Không nghiệm thu sau khi lắp đặt hệ thống.

• Trang bị thiết bị rẻ tiền, không đạt chuẩn.

• Không thuê đơn vị kiểm định, bảo trì định kỳ.

Hậu quả là bị xử phạt hành chính, thậm chí đình chỉ hoạt động nếu vi phạm nghiêm trọng.

4.4. Thiếu nhân lực chuyên trách về PCCC

Không ít doanh nghiệp không có người phụ trách chuyên môn về PCCC hoặc không thành lập đội PCCC cơ sở như quy định. Khi xảy ra tình huống khẩn cấp, người lao động không có kỹ năng ứng phó, làm cháy lan rộng và thiệt hại tăng nhanh.

4.5. Không tổ chức huấn luyện, diễn tập định kỳ

Việc huấn luyện nghiệp vụ PCCC hoặc diễn tập thoát hiểm, chữa cháy thường bị xem nhẹ. Nhiều doanh nghiệp bỏ qua hoặc tổ chức hình thức để đối phó với kiểm tra. Điều này dẫn đến nhân viên không biết cách xử lý khi cháy nổ xảy ra.

4.6. Thiếu kiểm tra, giám sát nội bộ

Không thực hiện kiểm tra nội bộ thường xuyên hoặc không xây dựng quy trình giám sát rủi ro cháy nổ cũng là nguyên nhân dẫn đến vi phạm. Các lỗi nhỏ không được phát hiện và khắc phục kịp thời sẽ dần tích tụ thành nguy cơ lớn.

5. Vì sao doanh nghiệp thường xuyên vi phạm PCCC?

5.1. Thiếu kiến thức pháp luật và chuyên môn PCCC

Nhiều chủ doanh nghiệp chưa được trang bị đầy đủ kiến thức về Luật PCCC và các văn bản hướng dẫn thi hành. Họ không nắm rõ những hạng mục bắt buộc như: thẩm duyệt thiết kế hệ thống PCCC, huấn luyện định kỳ cho nhân viên, hay kiểm tra, bảo trì thiết bị đúng quy chuẩn. Sự thiếu hiểu biết này dẫn đến những vi phạm nghiêm trọng và bị phạt PCCC cảng thủy nặng nề.

5.2. Tâm lý chủ quan, xem nhẹ rủi ro cháy nổ

Nhiều đơn vị vận hành kho hàng, cảng thủy cho rằng các nguy cơ cháy nổ rất hiếm khi xảy ra hoặc không nghiêm trọng, nên bỏ qua khâu phòng ngừa. Tuy nhiên, chỉ một tia lửa điện nhỏ, hoặc sự cố rò rỉ nhiên liệu cũng có thể gây cháy lớn nếu không có hệ thống PCCC đầy đủ. Đây là nguyên nhân phổ biến khiến doanh nghiệp bị xử lý và phạt PCCC cảng thủy sau khi để xảy ra sự cố.

5.3. Cắt giảm chi phí đầu tư vào hệ thống PCCC

Hệ thống PCCC đạt chuẩn thường tốn kém chi phí thiết kế, lắp đặt và bảo trì định kỳ. Một số doanh nghiệp vì muốn tối ưu lợi nhuận đã cố tình lược bỏ hoặc trang bị thiết bị rẻ tiền, không đạt tiêu chuẩn. Việc tiết kiệm chi phí trong ngắn hạn lại dẫn đến hậu quả nghiêm trọng và mức phạt PCCC cảng thủy cao hơn gấp nhiều lần.

5.4. Thiếu kiểm tra, bảo trì định kỳ

Dù đã có hệ thống PCCC, nhưng không kiểm tra, bảo dưỡng định kỳ sẽ khiến thiết bị xuống cấp, không hoạt động khi cần thiết. Nhiều trường hợp lực lượng chức năng phát hiện các thiết bị báo cháy, bình chữa cháy… đã hết hạn sử dụng, rò rỉ khí, hoặc không còn hiệu quả. Đây là hành vi vi phạm phổ biến dẫn đến phạt PCCC cảng thủy trong quá trình kiểm tra.

5.5. Không huấn luyện và diễn tập cho nhân viên

Luật quy định các cơ sở kinh doanh, đặc biệt là cảng và kho hàng, phải tổ chức tập huấn PCCC định kỳ, đồng thời diễn tập phương án thoát nạn, chữa cháy ít nhất 1 lần/năm. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp không tổ chức hoặc tổ chức hình thức, không có sự tham gia thực chất của nhân viên. Khi xảy ra sự cố, lực lượng tại chỗ lúng túng, không kiểm soát được tình hình, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng và bị phạt PCCC cảng thủy theo quy định.

6. Giải pháp hạn chế vi phạm và tránh phạt PCCC cảng thủy

6.1. Thực hiện đầy đủ thủ tục pháp lý về PCCC

Một trong những nguyên nhân phổ biến khiến doanh nghiệp bị phạt PCCC cảng thủy là không thực hiện hoặc thực hiện không đúng các quy định pháp lý như:

• Thẩm duyệt thiết kế hệ thống PCCC đối với công trình thuộc diện bắt buộc.

• Tổ chức nghiệm thu hệ thống PCCC sau khi lắp đặt, cải tạo, nâng cấp.

• Cập nhật hồ sơ pháp lý kịp thời khi có thay đổi về quy mô hoạt động, công năng sử dụng của kho/cảng.

6.2. Đầu tư hệ thống thiết bị PCCC đúng tiêu chuẩn

Thiết bị PCCC là yếu tố then chốt giúp phát hiện sớm và xử lý kịp thời sự cố cháy nổ. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vì tiết kiệm chi phí đã lắp đặt thiết bị không đạt chuẩn hoặc không đầy đủ.

6.3. Thành lập và huấn luyện lực lượng PCCC cơ sở

Luật quy định rõ: mọi cơ sở có nguy cơ cháy nổ như cảng thủy, kho hàng bắt buộc phải thành lập lực lượng PCCC cơ sở và tổ chức huấn luyện định kỳ.

➡ Giải pháp:

• Thành lập tổ PCCC nội bộ, có phân công trách nhiệm cụ thể.

• Mỗi năm tổ chức ít nhất 1-2 buổi huấn luyện chuyên sâu kết hợp thực hành.

• Diễn tập phương án chữa cháy và cứu nạn cứu hộ để nâng cao khả năng ứng phó thực tế.

6.4. Xây dựng và phê duyệt phương án PCCC

Mọi kho hàng, cảng thủy đều cần có phương án chữa cháy và cứu nạn cứu hộ được xây dựng, trình duyệt và thực hiện đầy đủ.

➡ Giải pháp:

• Phối hợp với lực lượng Cảnh sát PCCC để xây dựng phương án chi tiết.

• Đảm bảo các tình huống giả định bao quát cả trong và ngoài kho/cảng.

• Phê duyệt phương án với cơ quan chức năng và cập nhật định kỳ.

6.5. Tăng cường kiểm tra nội bộ và đánh giá rủi ro

Nhiều doanh nghiệp chỉ chờ cơ quan chức năng đến kiểm tra mà không chủ động rà soát nội bộ, dễ dẫn đến lỗ hổng và bị xử phạt bất ngờ.

➡ Giải pháp:

• Lập tổ kiểm tra PCCC nội bộ, kiểm tra định kỳ theo tuần/tháng.

• Đánh giá nguy cơ cháy nổ tại từng khu vực: kho, văn phòng, trạm điện, khu kỹ thuật…

• Ghi nhận, phân loại mức độ rủi ro và có phương án khắc phục cụ thể.

6.6. Đào tạo ý thức PCCC cho toàn bộ nhân viên

Ngoài lực lượng chuyên trách, mọi nhân viên làm việc tại cảng thủy và kho hàng đều cần hiểu biết về PCCC để xử lý bước đầu khi có sự cố.

➡ Giải pháp:

• Tổ chức tuyên truyền, đào tạo cơ bản về PCCC cho tất cả công nhân, bảo vệ, tài xế…

• Dán hướng dẫn thoát hiểm, sơ đồ PCCC ở các vị trí dễ nhìn.

• Khuyến khích phản ánh các nguy cơ mất an toàn để xử lý kịp thời.

7. Kết luận

Việc tuân thủ các quy định về PCCC tại cảng thủy và kho hàng không chỉ giúp doanh nghiệp tránh bị phạt PCCC cảng thủy, mà còn là yếu tố then chốt đảm bảo sự an toàn cho người lao động, tài sản và uy tín lâu dài.

Do đó, các doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu pháp luật, đầu tư hệ thống PCCC đúng chuẩn và phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng để tạo môi trường làm việc an toàn, hiệu quả.